127e jaargang, 16 maart, nr.6

‘In de droom van Gert-Jan Segers past geen compromis’. Dat stond vorig jaar met grote letters boven een artikel van politiek commentator Max van Weezel in Vrij Nederland. Van Weezel had een hard hoofd in de onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie.

Daar zit de ChristenUnie-voorman, schreef hij: ‘aan tafel met de leider van de partij die af wilde van de ‘weigerambtenaar’ en het ‘bij de gratie Gods’, en die de zondag niet vond verschillen van een willekeurige doordeweekse dag: Alexander Pechtold.’
Hoe, vroeg hij zich af, sluit je compromissen als het ‘om zulke beladen kwesties gaat als voltooid leven, embryoselectie en abortus?’ Makkelijk werd de formatie inderdaad niet. In september verzuchtte Segers in het Nederlands Dagblad: ‘Ik nip aan de wijn waar een scheutje water bij is gedaan. Als mailers mij vertellen dat ik moeilijke compromissen zal moeten sluiten, kan ik ze alleen maar gelijk geven.’
De rest is geschiedenis: het kabinet kwam er, met twee ministers en een staatssecretaris van ChristenUnie-huize. “We hebben eruit gehaald wat erin zit”, zegt Segers enkele maanden later op zijn werkkamer. “Maar we hebben ons echt wel eens afgevraagd of we hiermee door moesten gaan.”

Klooster of wereld
Want ja, in die kop van Vrij Nederland herkent hij wel iets. “Mijn diepste droom is dat alles wat krom is, recht zal worden. Zo zal het zijn in Gods koninkrijk: daar bestaat geen compromis. Maar dat koninkrijk is niet van deze wereld. Als er nu een keuze ligt tussen slecht en minder slecht, kies ik voor het laatste en daarmee voor het compromis.”

Waterige wijn op tafel.
“Echt, soms lonkt het klooster. Mijn diepste en hoogste verlangen is met Christus te zijn, met God. Maar toch kies ik ervoor midden in de wereld verantwoordelijkheid te dragen. Ik wil zijn waar Christus was. Waar het spannend was, waar zonde was, maakte Hij heel en schonk Hij genezing.”

Lukt het dat ideaal in de politiek te verwezenlijken?
“Het is niet iets maakbaars. Het heilige is in onze maatschappij vreemd geworden. Onze waarden staan soms zo ver af van de leefwereld van de gemiddelde Nederlander. Er zijn nog maar weinig collega-politici die onze beweegredenen begrijpen rond thema’s als de waarde van het gezin, euthanasie en prostitutie. Tegelijk hebben we meer mogelijkheden dan ooit. Als ChristenUnie zijn we in het land vertegenwoordigd met tachtig wethouders. Dat was in de jaren 90 met de RFP en de GPV ondenkbaar.”

Twee perspectieven
Hoe weet u waar Christus zou zijn?
“Een theoloog als Bonhoeffer was heel radicaal in zijn naspreken van Jezus als Hij zei: ‘Wie niet voor Mij is, is tegen Mij’. Dat is de radicaliteit van het christendom. Het is soms zwart-wit: van Jezus of niet van Hem. Er is echter ook een andere lijn. Als de discipelen zich bij Jezus beklagen dat er mensen zijn die genezingen verrichten in Zijn naam, zegt Hij: ‘Wie niet tegen ons is, is voor ons.’
Dat zijn de twee perspectieven. In de praktijk betekent het dat we soms heel breed samen kunnen werken, zoals in de strijd tegen mensenhandel en prostitutie. Daarin vinden we feministen aan onze zijde binnen bijvoorbeeld de PvdA en SP. Rond het thema ‘waardig ouder worden’ werken we samen met Omroep MAX en de ouderenbonden. We delen de overtuiging dat we willen gaan voor goede zorg en het leven.”

Is het voor een christenpoliticus moeilijker om compromissen te sluiten dan voor een seculiere collega?
Segers aarzelt heel even. “Dat denk ik niet”, zegt hij dan. “Mijn seculiere collega’s hebben ook hoge idealen. Ik ervaar overigens wel dat bij sommigen uit onze achterban de lat hoog ligt. We krijgen bijvoorbeeld de vraag hoe we deel kunnen nemen aan een kabinet dat ruimte schept voor abortus. Gelukkig merk ik bij het grootste deel van onze achterban dankbaarheid voor stappen in de goede richting. Bijvoorbeeld de opvang van tienermoeders en het voorkomen van ongewenste zwangerschappen. Daar is het besef in wat voor een seculiere context we moeten opereren.”

Een christen aanvaardt een maatstaf buiten zichzelf. Als alle waarden uiteindelijk van beneden komen, valt er wellicht makkelijker iets aan te versleutelen.
“Ik wil niet het verwijt krijgen dat ik standpunten inneem omdat het moet van mijn geloof. Ik geloof écht dat iets goed is, of juist niet. Als we bijvoorbeeld over voltooid leven spreken, sla ik niet de Bijbel open om aan te wijzen wat wel en niet mag. Ik benadruk positief de waarde van het leven. En gaat het over prostitutie, dan werk ik vanuit de diepe innerlijke overtuiging dat seks en liefde bij elkaar horen.“

Compromis of breekpunt
Maar toch: stel dat Gods bedoeling in een bepaald thema voor u duidelijk is, wat betekent dat voor het sluiten van een compromis?
“Ik heb geleerd dat ik niet als Atlas de hele wereld hoef te torsen. Er is er Eén die dat heeft gedaan. Ik denk aan het Bijbelse verhaal over de vijf broden en twee vissen. Die jongen in die geschiedenis: dat ben ik. Wat ik aan middelen tot mijn beschikking heb, mag ik inzetten. Jezus doet er vervolgens mee wat Hij wil. Het heeft geen zin voortdurend in wroeging ten onder te gaan, ook bij het sluiten van compromissen niet. Ik kan het uit handen geven in die van Christus. En omdat Hij genadig is, kan ik ook genadig voor mezelf zijn.”

De voltooid-levenwet was voor u een breekpunt tijdens de onderhandelingen. Wat is het criterium daarvoor?
“Ik heb inderdaad gezegd dat we niet kunnen meewerken aan het faciliteren van die wet. Het weegt voor mij ongelooflijk zwaar, net als bijvoorbeeld prostitutie en zorg voor de schepping. Dat wilde ik aangeven toen ik het over een breekpunt had. Maar met het benoemen ervan moet je voorzichtig omspringen. Leren onderscheiden waar het op aankomt.”

Hoe doe je dat? In het verleden verdedigden christenpolitici bijvoorbeeld de apartheid in Zuid-Afrika, waarop ze later terugkwamen.
“Dat maakt beducht voor al te overspannen totaalvisies. Vroeger bood christelijke politiek een blauwdruk voor de samenleving, zoals bijvoorbeeld uitgedrukt in de traditie van de reformatorische wijsbegeerte. We handelen nu meer tijdbetrokken, denk ik. Ik zeg vaak: wees alert als de nood van de wereld je erg raakt. Zie dat als een roep om er iets mee te doen. Dat kan voor ieder verschillend zijn. Dat maakt het persoonlijker en effectiever, maar ook bescheidener.”

Oldebroek
Tijdens de onderhandelingen zei u tegen uw collega’s van D66, VVD en CDA dat u de compromissen nog wel moest kunnen uitleggen in Oldebroek. Is dat gelukt?
Segers kijkt naar zijn assistente: “Ik geloof het wel, toch? We zijn er inderdaad geweest en het is goed gegaan. Een belangrijke lakmoesproef. We hebben een mandaat van de kiezer. Als ik het hem niet meer kan uitleggen, heb ik een fout gemaakt.”

De gemeenteraadsverkiezingen staan voor de deur. Wat kan de kerk betekenen voor de politiek?
“Ik denk aan drie dingen. Allereerst: voorbede en bemoediging. Ik ervaar dat als uiterst belangrijk, ook in mijn eigen gemeente. Het tweede: de kerk moet vooral het heilige bewaren: de eerste dingen zeggen, het Evangelie verkondigen. Dus niet krampachtig relevant proberen te zijn, ten koste van de inhoud. Het derde is toerusting geven voor de maandag. De gemeenteleden gaan vanuit de kerk de wereld in. Het is mooi is als kerken dat zelf ook doen door bijvoorbeeld te participeren in de voedselbank of vluchtelingenwerk.”

foto: Niek Stam