Dienen in de kerk
In deze serie vertellen CGK-leden over de manier waarop zij een steentje bijdragen in hun gemeente. Wat maakt hun taak zo mooi, en wat drijft hen? Vandaag deel 3: Gerard van Wijngaarden over zijn taak als preekvoorziener.
Tegen de taak van preekvoorziener wordt heel verschillend aangekeken. Amersfoorter Gerard van Wijngaarden (76) ervaart het al meer dan twintig jaar als ‘een bijzondere en mooie taak’, maar zijn voorganger vond het een ‘hondenbaan’. ‘Ik heb nooit geweten wat er allemaal aan vast zat’, reageerde iemand aan wie Gerard uitlegde wat zijn taak inhoudt.
Wat houdt deze taak dan in? “Predikanten, professoren, studenten of andere preekbevoegden verzoeken een preekbeurt te vervullen en deze afspraken onmiddellijk vastleggen in een preekschema. Daarbij ook informatie inwinnen, wanneer predikanten hun vrije zondagen gaan weggeven en ook deze toekomstige toezeggingen registreren. Dit is beslist geen ‘automatenwerk’, waar je maar even een laatje voor open trekt of een knop indrukt. Zorgvuldigheid is geboden. Wanneer je, zoals onze Amersfoortse CGK, al ruim vijf jaar vacant bent, moet je voor elke zondag, feestdag, bid- en dankdag een predikant regelen. Van ruilen kan bij ons immers geen sprake zijn.”
Amersfoort is Mekka
“Je kunt van alles meemaken, zoals een afzegging vierentwintig uur van tevoren, omdat de dominee door zijn rug is gegaan. In die situatie hebben we het niet gered om vervanging te regelen: er werd een preek gelezen, wat maar zelden gebeurt. ‘Voor het geval dat’ hebben wij drie ouderlingen die als het ware ‘een preek op zak’ hebben. Een tijdje geleden werden twee diensten kort van tevoren afgezegd, omdat een gemeente vanwege de energiekosten had besloten in één kerk samen te komen en dat bleek niet te combineren met onze kerktijden. Op zo’n moment gaan alle registers open en moet je soms wel dertig telefoontjes op een dag doen. Bij ons in de gemeente hebben we wel het voorrecht dat er drie emeritus predikanten lid zijn, die diensten kunnen vervullen. In zo’n geval de ‘reddende engelen’. Wij noemen Amersfoort weleens gekscherend het Mekka voor emeritus predikanten.”
Hoe kwam deze taak op uw pad?
“Tijdens een huisbezoek eind 1999 werd gevraagd of ik animo had om preekvoorziener te worden. Dat had ik en in het jaar 2000 ben ik gestart. Deze taak geeft mij veel voldoening, maar het allerbelangrijkste is dat door de prediking Gods werk doorgang kan vinden in mensenharten, dat ik Hem daarmee kan en mag dienen. Deze taak past bij mij, omdat ik zo dienend bezig mag zijn voor onze zussen en broers en zeker ook voor onze jongeren en kinderen in de gemeente, zodat zij geestelijk gevoed, bemoedigd en getroost mogen worden in het geloof.
Ik heb nooit in de kerkenraad gezeten, maar ben wel geboren en getogen in de CGK, evenals mijn vrouw, die in Amersfoort is opgegroeid. Je moet wel het nodige weten natuurlijk, bijvoorbeeld over de ligging van een gemeente en een predikant. Vroeger was de preekvoorziener een kerkenraadslid, meestal de scriba. Belangrijk is dat je het vertrouwen geniet van kerkenraad en gemeente. Ik geniet erg van het vertrouwen dat ik krijg, de ruimte die ik heb. Nooit was er een reactie van: Dat je díé nu hebt laten komen!”
Schipperen
“Het is qua breedte soms best schipperen. Wij zijn bijvoorbeeld gewend om de NBV te lezen, maar een student gebruikte de oude vertaling. Ook las de ouderling van dienst een keer het Bijbelgedeelte, iets wat normaliter door anderen gebeurt. Wat predikanten betreft hoef ik overigens niet alleen in de CGK-vijver te vissen. Vrijgemaakte predikanten uit de omgeving van Amersfoort gaan ook wel voor, een enkele keer een hervormde predikant.
‘Sommige predikanten kun je op een bepaalde datum ’s morgens bellen tussen half 8 en 8 uur’
Een mooie kant van dit werk zijn de contacten, veelal telefonisch, met predikantsvrouwen, die graag bemiddelen. Zo heb ik veel gesprekken gevoerd, soms over ongedachte onderwerpen. Dan is er vertrouwen over en weer en het is fijn om dat te ervaren. Een enkele keer krijg ik een van de kinderen aan de telefoon en zo’n gesprek eindigt dan wel eens met ‘doei!’. Er is ook een predikant bij wie ik niet eens mijn naam hoef te noemen. Bij hem zeg ik altijd: U spreekt met de volhardende preekvoorziener.”
Puzzel
“Waar ik weleens moeite mee heb, is dat je zover van tevoren afspraken moet maken: een jaar of nog langer. In januari 2022 gaat het over de zondagen van 2023 of zelfs 2024. Sommige predikanten kun je op een bepaalde datum ’s morgens bellen tussen half 8 en 8 uur. Om vier minuten over acht vis je dan al wel eens achter het net. Veel predikanten hebben maar een gering aantal vrije zondagen, vakantie, familiebezoek of studieverlof niet meegerekend. Het is soms een hele puzzel: het moet maar net passen in het preekschema. De meeste predikanten zijn wel bereidwillig om gehoor te geven aan ons verzoek om later als het nodig is weer eens contact met hen op te nemen.
Ook krijgen alle preekvoorzieners via de pretor van de studenten gelegenheid een opgave te verstrekken van openstaande erediensten. Zo kunnen studenten van de TUA in verschillende gemeenten voorgaan en de nodige ervaring opdoen.”
Middagdiensten
“De middagdienst is bij ons als vacante gemeente zelden nog een leerdienst. Daarbij moeten we helaas ook wel constateren, dat de belangstelling voor deze diensten in veel kerken na de coronaperiode is gaan tanen. In sommige kerken zijn ze al vervallen. Dat betekent voor ons extra mogelijkheden, maar je wilt een predikant ook niet tig kilometers laten rijden voor zo weinig mensen. Pas vroeg een predikant zich, toen hij de aanwezigen tijdens de middagdienst zag, hardop af wat hij die morgen verkeerd had gezegd …”
Heeft u nog een advies voor de preekvoorziening?
“Ik raad aan om na te denken over een eventuele tweede preekvoorziener. Twee jaar geleden heb ik aangekaart dat een vervanger goed zou zijn en uiteindelijk – het heeft wel een poos geduurd – belde de scriba met het goede nieuws dat ze iemand hadden gevonden. Met haar werk ik nu nauw samen. We overleggen veelvuldig, met als resultaat dat we voor dit jaar nog maar zes vrije zondagen hebben te vullen!
Wanneer zich bijzondere omstandigheden voordoen, zoals gezondheidsproblemen, is het van belang dat er een vrouw of een man op de hoogte is van wat deze mooie en belangrijke taak inhoudt en met zich meebrengt. Ik zie het als een zegen van God dat wij in Amersfoort zo iemand hebben gevonden.”
