Vluchtelingen met moslimachtergrond opnemen in je kerk
‘Dat Nederlandse gezin in Mussel zal ik nooit vergeten’, vertelde mijn Afghaanse vriend Amir* mij. ‘Ik was nog maar veertien, was mijn ouders kwijtgeraakt onderweg en had maandenlang alleen door Iran, Turkije en Europa gezworven. Ik zag boten zinken en kinderen verdrinken. Omdat ik zo jong was, werd ik na registratie in Ter Apel in een opvanggezin geplaatst. Ik kon niet met hen praten, maar ze begrepen dat ik wanhopig op zoek was naar mijn familie en de man bad voor mij. Een paar dagen later werd mijn broer gevonden in een asielzoekerscentrum in Nederland en kon ik naar hem toe. Dat voelde voor mij als verhoring van het gebed van die man. Ik ben opgevoed als moslim, maar toen ben ik op zoek gegaan naar de God tot Wie hij bad en naar Jezus.’
Aan Amirs verhaal moest ik steeds denken in het afgelopen jaar toen in totaal 25.000 mensen een eerste asielverzoek indienden en nog eens 10.000 nareizende gezinsleden in ons land aankwamen. Dat was het hoogste aantal asielzoekers sinds 2015. Hoeveel mannen, vrouwen, jongens en meiden als Amir zijn nu wanhopig op zoek naar een luisterend oor en iemand die met hen bidt? Zijn wij er als kerken voor deze vluchtelingen uit Afghanistan en ook voor die uit Syrië, Somalië, Eritrea, Jemen en Turkije? Velen van hen komen uit een door de islam gedomineerd land. Het contact met christenen is voor hen nieuw.
Moeten die bij ons naar de kerk?
De meeste christenen zullen wel beamen dat God ons in de Bijbel opdraagt om goed voor vluchtelingen te zorgen. Maar móslimvluchtelingen vertellen over Jezus is voor veel kerkmensen minder vanzelfsprekend. En vluchtelingen die van moslim christen geworden zijn, zogenaamde Muslim Background Believers (afgekort als MBB’s), vinden ze niet zo goed passen in hun eigen Nederlandse kerk. Die zouden beter naar een Arabische of Iraanse kerk kunnen gaan met mensen met dezelfde culturele achtergrond.
Door die afwijzende houding zijn de gevestigde kerken erg blank en Nederlands gebleven en zijn MBB’s naar migrantenkerken of interculturele kerken gegaan. Daarmee doen Nederlandse kerken die nieuwe gelovigen, zichzelf en bovenal de Here van de kerk te kort. Jezus bidt immers vlak voor Hij gaat sterven voor Zijn volgelingen: ‘Laat hen allen één zijn, Vader. Zoals U in Mij bent en Ik in U, laat hen zo ook in Ons zijn, opdat de wereld gelooft dat U Mij hebt gezonden’ (Joh. 17: 21). De eenheid van gelovigen met een heel verschillende achtergrond, is een getuigenis naar de samenleving.
Wat helpt vluchtelingen om zich thuis te voelen?
Hoe een ‘gewone’ gereformeerde kerk asielzoekers kan opnemen, zag ik in de GKv in Noardburgum, waar meer dan honderd vluchtelingen met moslimachtergrond gedoopt zijn. Het maakte me nieuwsgierig naar wat vluchtelingen die van moslim christen zijn geworden, helpt om zich thuis te voelen in een gereformeerde kerk. Daar heb ik onderzoek naar gedaan in het kader van mijn master Missiologie. Voor mijn onderzoek heb ik drieëntwintig vluchtelingen met moslimachtergrond en twaalf leidinggevenden geïnterviewd in vier kerken: een CGK, een GKv, een NGK en een 3G-kerk.
De omstandigheden van de vier kerken zijn verschillend, maar de antwoorden van de betrokken MBB’s komen redelijk overeen. Ze geven bijna allemaal aan dat een warm welkom bij een buurtmaaltijd, een sportdag of een koffieochtend hen over de drempel van de kerk had geholpen. Voor 65% van de vluchtelingen waren taallessen en bezoeken in het asielzoekerscentrum het eerste contact met christenen. Ze vroegen zich af waarom kerkmensen zich belangeloos inzetten voor moslims en werden zo nieuwsgierig naar het christelijk geloof, gingen lezen in de Bijbel en bezochten een kerkdienst.
Vluchtelingen vertellen me dat ze vooral contact zoeken. Zij hebben alles achtergelaten: hun huis, familie en vrienden. Een moslimvluchteling die christen is geworden, wordt bovendien dikwijls verstoten door eigen familie. De gemeente van Jezus Christus is hun nieuwe familie! Voor sommigen is dat vooral hun (taal)maatje of opvanggezin, voor anderen de kring of jeugdclub. Voor allemaal is het heel belangrijk dat ze bij mensen thuis mogen komen en mee-eten en dat gemeenteleden ook bij hen in het asielzoekerscentrum op bezoek komen.
Uit het onderzoek blijkt dat een combinatie van verschillende praktijken de integratie van MBB’s bevordert. Enerzijds hebben de nieuwe gelovigen met moslimachtergrond het geregeld contact met Nederlandse gemeenteleden nodig. Ze kunnen Nederlanders ontmoeten in een kerkdienst met vertaling en bij activiteiten van de hele gemeente: een maaltijd na de kerkdienst of een sport- en speldag. Vluchtelingen willen bij diensten en activiteiten niet alleen maar ontvangen, maar ook graag actief betrokken zijn. Zo kunnen ze in een kerkdienst een gebed of de Schriftlezing doen in hun taal en het is ook mooi om liederen te zingen uit de verschillende muziektradities. De stichting Gave heeft een meertalig liedboek op hun website staan en bij www.songs2serve.nl zijn teksten, bladmuziek en filmpjes te vinden van liederen in allerlei talen. Om vluchtelingen met moslimachtergrond werkelijk te integreren, zul je hen ook bij de leiding van de gemeente moeten betrekken. De stichting Evangelie en Moslims traint MBB’s tot evangelist in de deeltijds Filippusopleiding.
Anderzijds hebben MBB’s om te groeien in hun geloof samenkomsten in hun eigen taal nodig. Dat kan zijn in speciale diensten en kringen. Daar kan ingegaan worden op hun specifieke vragen. Het materiaal van de AlMassiracursus (www.almassira.org) en de cursus Kom, volg mij (www.come-follow-me.org) zijn bruikbaar voor dergelijke kringen en in vele talen beschikbaar. Als er niet genoeg vluchtelingen met dezelfde achtergrond zijn in één kerk, kan er samen met andere kerken een kring of speciale kerkdienst gevormd worden. Zo worden er door verschillende kerken in Amersfoort speciale Gereformeerde Farsi-Nederlandse integratiediensten georganiseerd en zijn er op verschillende plaatsen Nederlands-Arabische diensten. Daar gaan Arabisch- en Farsisprekende MBB’s naartoe die daarnaast betrokken zijn bij hun eigen Nederlandse kerk.
Wat zou het mooi zijn als onze kerken door vluchtelingen met moslimachtergrond op te nemen steeds meer gaan lijken op die schare die niemand tellen kan uit alle landen en volken, van elke stam en taal (Openb. 7: 9).
Beppie Wessels-Schuurman
Kerkelijk werker in de CGK Veenendaal-Bethel. Zij schreef haar scriptie ‘Hij maakt ons één: Onderzoek naar de integratie van vluchtelingen die van moslim christen zijn geworden in Gereformeerde Kerken’ voor het vak Missiologie onder begeleiding van prof. dr. M.J. Kater en dr. J. van ’t Spijker.
*niet zijn eigen naam.
