Wat is dringend, wat blijvend?
We leven in een tijd van dreigende oorlog. Het ene na het andere verontrustende nieuwsbericht komt op ons af. Het is belangrijk dat christenen en de kerk weten hoe zij reageren moeten.
In allerijl worden grote bedragen vrij gemaakt voor defensie (8 miljard in 2016, 24 miljard in 2025). De VS laten Europa militair en economisch vallen. Er moet misschien wel een Europees leger komen dat Rusland aan kan. Het kabinet vindt dat Nederlanders zich moeten voorbereiden op noodsituaties. Ze zouden zichzelf 72 uur moeten kunnen redden, als bijvoorbeeld de stroom uitvalt. Tot voor kort was de aanbeveling om een noodpakket voor 48 uur in huis te hebben.
Warrior mindset
Ds. Gert van der Ende (Hoofdkrijgsmachtpredikant) noemt een aantal koppen van columns op het intranet van het leger: ‘Naar een andere mindset’, ‘Oekraïne vecht onze strijd!’, ‘Missie mentaliteit’, ‘Voorwaarts gaan’, ‘Warrior Mindset’. De boodschap is steeds: we bereiden ons voor op een grootschalig conflict.
De militair heeft geen andere keuze dan hierin mee te gaan – of ontslag te nemen. We mogen dankbaar zijn voor vrouwen en mannen die op scherp staan om ons te verdedigen. Maar geldt die ‘warrior mindset’ ook voor de kerk?
Van blijvend belang
Marco Hofheinz wijst wat mij betreft een weg die ons kan helpen. Hij onderscheidt in navolging van Dietrich Ritschl tussen het ‘jetzt Dringliche’ (dat wat nu dringend gedaan moet worden) en het ‘bleibend Wichtige’ (dat wat van blijvend belang is).
Bij het ‘blijvend belangrijke’ gaat het om wat in de kerk gebeurt en van blijvend gewicht is. De kerkdienst is zo’n ‘gebeuren’. Tijdens de kerkdienst horen we het evangelie dat verkondigt: ‘Hij is onze vrede’. Die vrede door het sterven van de Heere Jezus wordt gehoord, geloofd, gevierd (in de sacramenten) en beleden (in gebed, Psalmen en geloofsbelijdenis).
De belijdenis ‘zijn rijk zal geen einde hebben’ (Nicea) maakt dan meteen duidelijk dat de kerk een politieke gemeenschap is. We belijden niet alleen persoonlijk dat de Heere ons verzoent maar geloven dat Hij heerst over hemel en aarde. De doop voegt ons in in Zijn vrederijk. Vrede is een gave, een belofte én het doel van het koninkrijk van God. Het kan confronterend zijn om te bedenken dat Jezus niet is gekomen om ons in veiligheid te brengen, maar dat Hij juist kwam om ons discipelen te maken, burgers van Zijn nieuwe tijd, een koninkrijk van verrassingen.
Vanuit de kerkdienst gaan we als gezegende mensen de week in: ‘De Heere geve u vrede’ zijn vaak de laatste woorden van een dienst. Hoe de week dan ook zal gaan, wat ons ook mag overkomen, we gaan als gezegende mensen in Gods vrede de wereld in.
'We gaan als gezegende mensen in Gods vrede de wereld in'
Op vrede voorbereid?
De kerk moet dus doen wat zij altijd deed, namelijk de vrede verkondigen, geloven en vieren. Dat is het ‘blijvend belangrijke’.
Het is wel de vraag of we daar in de kerk in geoefend zijn. Vrede is voor ons vaak geworden: met rust gelaten worden, en vrijheid: kunnen doen wat wij zelf willen. Daarmee bereid je je niet voor op vrede maar op oorlog. Vroeg of laat zal mijn wil met de jouwe botsen. Dan is het ik of jij. We hebben ons veel te weinig op vrede voorbereid en aan vrede gebouwd. Daartoe moeten wij volgens de opdracht van Jezus leren onze vijanden lief te hebben (Luk. 6:35).
Nu dringend nodig
Op korte termijn moet de kerk doen wat ‘nu dringend’ nodig is. Dan gaat het om keuzes en daden die niet uitgesteld kunnen worden.
Ik denk aan een groep vrouwen in Liberia, moslims en christenen. Zij kwamen in 2003 bijeen om te bidden voor vrede. Gewapend met alleen witte T-shirts en de moed van hun overtuigingen, eisten ze een oplossing voor de burgeroorlog in het land die ging tussen moslim- en christenrebellen. Een oorlog die hun mannen voerden.
Onder leiding van Leymah Gbowee slaagden de vrouwen erin een ontmoeting met president Charles Taylor af te dwingen en hem een belofte af te dwingen om vredesbesprekingen in Ghana bij te wonen. Gbowee leidde vervolgens een delegatie van Liberiaanse vrouwen naar Ghana om druk te blijven uitoefenen op de strijdende partijen tijdens het vredesproces. Ze organiseerden een stil protest buiten het presidentiële paleis in Accra, wat leidde tot een overeenkomst tijdens de vastgelopen vredesbesprekingen.
Een mooi voorbeeld van hoe het nu kan vind ik de beweging ‘Sicherheit neu Denken’ die is opgekomen uit de kerken in Duitsland. De politieke richting is niet helemaal naar mijn zin, maar zij brengt los van de politieke waan van de dag in kaart welke partijen op welke manier bij welke conflicten betrokken zijn. Daarbij hebben ze ook oog voor de dieperliggende bronnen van conflicten zoals bijvoorbeeld sociale onrechtvaardigheid en klimaatverandering. Met die informatie en met de boodschap: ‘De behoeften van alle individuen en volkeren wegen even zwaar’ waren zij een partij aan tafel bij de vredesconferentie in München die ons vooral is bijgebleven vanwege de toespraak van de vicepresident van Amerika. Naast het gesprek mengen zij zich ook in het publieke debat middels artikelen in kranten.
Jezus heeft gebeden, Hij was in het "blijvend belangrijke"!
Verzoeking
In Lukas 22:47-53 wordt de Heere Jezus gevangengenomen. Jezus heeft Zijn vrienden gewekt na Zijn worsteling in Getsemané. Dan komt er een groep mannen op hen af. De discipelen weten niet wat dit is, wat ze hiermee moeten. Jezus heeft gebeden, Hij was in het ‘blijvend belangrijke’. Hij kent zodoende Gods wil en weg en Hij openbaart wat er hier gebeurt. Judas: verraad je de Zoon des mensen met een kus? De discipelen horen over verraad. Zij hebben niet gebeden en maken daarom een verkeerde inschatting van de situatie. Ze weten niet wat het ‘nu noodzakelijke’ is. Zij vragen of ze zich zullen verdedigen en beginnen zonder op antwoord te wachten met een zwaard te slaan. Jezus roept hun een halt toe. Dit is niet de weg van de vrede die Hij gaan zal. Dit krijg je als je niet bidt, dan kom je in de verzoeking om de weg van het vlees te kiezen als het erom spant.
