jaargang 130, nr. 12, 11 juni 2021
Het is bijna weer zover: Vaderdag. De dag waarop vaders in het zonnetje worden gezet. Kinderen zijn druk bezig een knutselwerkje te maken voor papa. Winkels zijn er klaar voor: klanten worden verleid om een duur cadeau voor hun vader aan te schaffen. Is Vaderdag iets om zuinig op te zijn of moeten we het vooral beschouwen als een commercieel gebeuren?
Geschiedenis
Al sinds de vijftiende eeuw wordt door christenen in Europa Vaderdag gevierd, maar niet zoals wij dat kennen in juni.19 maart is de naamdag van Sint Jozef, de aardse vader van de Heere Jezus. Vandaar dat in verschillende landen Vaderdag nog steeds in maart gevierd wordt. In 1909 werd in de Verenigde Staten het initiatief genomen jaarlijks Moederdag te vieren. Een jaar later wilde de Amerikaanse mevrouw Dodd ook graag haar vader haar waardering laten blijken en werd voor het eerst in de kerk Vaderdag gevierd. In 1972 werd Vaderdag in de Verenigde Staten een officiële feestdag. In Nederland werd in de jaren ’30 het idee van Vaderdag omarmd, maar deze dag werd toen nog in oktober gevierd. Op initiatief van de Nederlandsche Bond van Herenmodedetaillisten werd de datum in 1948 verplaatst naar juni. Al ruim tachtig jaar kennen we in Nederland dus het fenomeen Vaderdag.
Patchwork en regenboog
Het is overigens maar de vraag hoe lang Vaderdag nog zal bestaan. Het lijkt er langzamerhand op dat het bijna gedaan is met het traditionele gezin van vader, moeder en een aantal kinderen. Op de website van het Humanistisch Verbond wordt zelfs geponeerd dat het traditionele gezin allang niet meer de hoeksteen van de samenleving is. Steeds meer gezinnen, ook in de kerken, zijn patchworkgezinnen. Kinderen leven samen met kinderen van andere ouders in één gezin, maar hebben ook een plekje in een ander huis omdat een van hun biologische ouders daar na een relatiebreuk een nieuw gezin gesticht heeft. De kluwen aan relaties is bijna niet te ontwarren. En waar vier je dan Vaderdag?
Er zijn ook steeds meer kinderen die geen vader en moeder hebben, maar twee papa’s of twee mama’s. Ergens is er dan ook nog een biologische ouder. De staatscommissie ‘Herijking ouderschap’ uit 2016 pleitte al voor wettelijk geregeld meerouderschap van maximaal vier ouders. Zover is het nog niet, maar er gaan wel veel stemmen op die dit heel graag willen, zoals het COC en belangenvereniging Meer dan Gewenst. Het wordt in een dergelijke situatie waarschijnlijk toch wel wat ingewikkelder om Vaderdag te vieren.
Dan zijn er ook nog kinderen van wie een van de ouders bij nader inzien van een ander gender blijkt te zijn dan aanvankelijk gedacht werd. De genderidentiteit van de ouder verandert, met alle ingewikkelde consequenties die dat oplevert. Ergens las ik dat de waaier aan genders inmiddels zo’n zeventig varianten kent.
Om deze klippen te omzeilen zijn er al initiatieven om Vaderdag (en Moederdag) te vervangen door de ‘Ik-vind-je-lief-dag’. Kinderen maken op school bijvoorbeeld twee cadeautjes en kunnen zelf kiezen aan welke twee personen ze die willen geven.
Communicatie
Als gevolg van dit alles zien we in de Verenigde Staten en West-Europa steeds meer pogingen om genderneutrale taal te gebruiken. In de huisregels van het Huis van Afgevaardigden in de Verenigde Staten zijn in officiële schriftelijke stukken alle woorden verdwenen die met mannelijke of vrouwelijke identiteit te maken hebben. Vader en moeder zijn ‘ouder’ geworden, een zoon of dochter ‘kind’. In Nederland verwijzen we genderneutraal met de voornaamwoorden ‘hen’ en ‘die’. We worden in de trein door de NS niet meer aangesproken als ‘dames en heren’, maar als ‘beste reizigers’. Taaltechnisch gezien valt hier natuurlijk niets tegen in te brengen; inhoudelijk gezien des te meer. Nog niet zo heel lang geleden mocht ik iets zeggen tijdens een uitvaartplechtigheid. Na afloop sprak een woedende dame mij aan. Zij had zich, zei ze, enorm geërgerd aan mijn woorden, maar in het bijzonder aan het feit dat ik het had bestaan om over God als ‘Hij’ te spreken. Zou dat niet de ultieme consequentie zijn van genderneutraal willen spreken?
Vrijheid
In zijn toespraak op 4 mei tijdens de Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam had André van Duin het over vrijheid. Volgens Van Duin staat het Homomonument op de Westermarkt in Amsterdam symbool voor vrijheid. De vrijheid dat iedereen zichzelf mag zijn, zonder dat iemand anders daar iets van zegt. De Nederlandse grondwet ademt immers verdraagzaamheid en tolerantie. Je bent hier vrij.
De vrijheid waar Van Duin over sprak en waar velen vandaag de dag in geloven, is vrijheid die afhankelijk is van ons eigen voelen en beleven. Een gedachte die bijvoorbeeld steeds meer opgeld doet, is dat het biologische geslacht er eigenlijk niet toe doet, maar dat elk mens zijn eigen genderidentiteit moet ontdekken. Daarbij is eigen gevoel dus leidend. Ook voor wat betreft seksuele voorkeur is volgens velen een mens zichzelf tot norm. Autonomie en individualisme lijken die vrijheid te kleuren. Dat dit gevolgen heeft voor de samenstelling van gezinnen zien we in toenemende mate om ons heen gebeuren. Maar het is de vraag of de door Van Duin genoemde vrijheid wel echte vrijheid is.
Vrijgemaakt
In Johannes 8 zegt de Heere Jezus dat we alleen maar werkelijk vrij zijn als we vrijgemaakt zijn door Hemzelf. Echte vrijheid is daarom volgens de Bijbel altijd christelijke vrijheid. In Christus zijn we vrijgemaakt van de zonde en worden we aangenomen tot een kind van de Vader in de hemel. Wie zo in de vrijheid staat, leeft niet meer voor zichzelf, maar weet dat hij in alles verantwoording af moet leggen aan God en wil ook niet anders. Paulus roept ons op de vrijheid niet te misbruiken als aanleiding voor het vlees (Gal. 5: 13). We zijn niet vrij als we onszelf laten gelden. Vrijheid is vrijheid voor het aangezicht van de Vader in de hemel. De vrijheid van een kind. En juist daarom zal iedereen die werkelijk vrij is ook niets liever willen dan leven zoals zijn Vader dat graag wil. Daarbij hoort dan ook het leven in gezinsverband zoals dat in Zijn Woord naar voren komt. Het huwelijksformulier zegt daarover: ‘Overeenkomstig dit Woord is het huwelijk een totale levensgemeenschap van één man en één vrouw die aangegaan wordt voor het leven.’ En daar hoort dan ook bij dat ‘de ouders, wanneer kinderen aan hen worden toevertrouwd, die kinderen zullen opvoeden en voorleven in de kennis en dienst van de HEERE.’
Vaderdag in de kerk
Laten we daarom Vaderdag maar niet afdoen als een initiatief om de economie te steunen. We leven in een tijd waarin christelijke waarden en normen met betrekking tot huwelijk, seksualiteit, gender en gezin op de schop worden genomen. De positie en de taak van vaders in hun gezin is niet vanzelfsprekend meer. Daarom kan het heel waardevol zijn om met overtuiging Vaderdag te blijven vieren. Juist in de kerk. Is dat niet de plek waar we onderwezen worden in het leven voor Gods aangezicht? Is dat niet juist de plaats waar we opgescherpt worden? Om in een wereld, waar de wind van de secularisatie steeds harder gaat waaien, te kunnen getuigen van de Vader in de hemel? Om te volharden in een leven naar de goede geboden van die Vader, desnoods tegen de stroom in. Daar leren aardse vaders om als het hoofd van hun gezin een afspiegeling te zijn van hun hemelse Vader. Daar leren zij om met christelijk verantwoordelijkheidsgevoel leiding te geven aan hun gezin.
Laat er op Vaderdag vooral ook liefdevolle aandacht zijn voor hen die worstelen met hun seksualiteit, voor hen die te maken hebben met verlies en gebrokenheid, voor hen die om wat voor reden dan ook nooit een vaderdagcadeautje zullen krijgen. Laten we om die kinderen heen staan, die met gebroken relaties te maken hebben. Juist de christelijke gemeente is toch de plek om elkaars lasten te dragen, met elkaar mee te leven en verdriet te delen?
Maar ook is de gemeente bij uitstek de plek om samen te vieren. Te vieren dat er vaders in de gemeente zijn én dat er voor ons allemaal een Vader in de hemel is. Alle reden om Vaderdag te vieren!
