Twee onderwerpen hebben mijn interesse deze periode. Het ene is de val van het kabinet over het asielvraagstuk, het andere is het boek van psychiater Esther van Fenema ‘Het verlaten individu. Waarom voelen we ons zo leeg?’
Het boek gaat over de leegte die doorgeslagen individualisme ons brengt en het asielvraagstuk gaat over het zien van de ander in zijn nood.
Leegte
Van Fenema bespreekt in haar boek het huidige individualisme door de zeven hoofdzonden langs te gaan: hoogmoed, luiheid, hebzucht, onmatigheid, lust, woede en afgunst. Ze voegt er nog een achtste aan toe, de leegte. Op zichzelf merkwaardig om dit als zonde te benoemen, niet alleen omdat ze leegte bij een aantal zonden als gevolg noemt. Ook omdat de zeven hoofdzonden dingen of emoties zijn die je doet of uit, maar leegte is niets. Hoe doe je dat, leeg zijn? Ik houd daarom de lijn aan dat leegte een gevolg van zonden is. Het maakt het niet minder ernstig, want leegte gaat over dood zijn, over wel bestaan, maar er niet zijn, geen ziel hebben, zoals de dorre doodsbeenderen in Ezechiël 37 zonder levendmakende Geest waren.
Diagnose
Het mooie van het boek is dat Van Fenema via de hoofdzonden naar de samenleving kijkt. Voor mij als christelijke lezer ligt er direct de lijn van mijn relatie met God die beschadigd is door mijn zonde en het besef hoezeer ik vergeving door de gekruisigde Christus nodig heb. Dat is voor Van Fenema niet waar het om gaat, want getuige een interview in het Nederlands Dagblad en het Reformatorisch Dagblad, resp. maart en oktober 2022, gelooft ze niet in God. Ze wil een diagnose stellen van wat er aan de hand is in Nederland, in de westerse wereld. Haar diagnose is dat de westerse mens zich steeds meer heeft losgezongen van God, de gemeenschap, van kaders en regels en beland is in een individualisme dat op allerlei manieren beschadigend is.
Val
Op vrijdag 7 juli viel het kabinet en een paar dagen later deelde de premier mee dat hij zou stoppen in de politiek. De aanleiding voor de val was de gezinshereniging van toegelaten asielzoekers. VVD en CDA stonden daarin tegenover D66 en ChristenUnie. De berichten volgend is de vaker gehoorde analyse dat het niet toevallig is dat de asielkwestie het struikelblok is, maar dat dit onderwerp bewust gekozen is als breekpunt. Het had met andere woorden net zo goed de stikstofcrisis kunnen zijn, de toeslagenaffaire, de aardbevingen in Groningen of welk heikel onderwerp ook. Mocht dit kloppen dan geeft het te denken dat gekozen is voor de migratiekwestie. In zekere zin is er dan een veilig onderwerp gekozen om het kabinet te laten vallen.
‘Haar diagnose is dat de westerse mens zich steeds meer heeft losgezongen van God’
Veilig omdat asielzoekers mensen zijn die wij niet kennen. Ze behoren/behoorden niet tot onze bevolking, zijn hier niet geboren, komen uit landen die verder weg liggen, vaak buiten de Europese Unie. Ze zijn gemakkelijk weg te zetten als groep zonder gezicht. Het gaat niet over je buurman, familielid of collega.
Hoofdzonden
Daarnaar kijkend hebben beide onderwerpen, het individualisme zoals beschreven in het boek en het omgaan met asielzoekers, veel meer met elkaar gemeen dan op het eerste gezicht lijkt.
Om dat duidelijk te maken kijk ik net als Van Fenema door de bril van de hoofdzonden naar de asielkwestie. De zonde hebzucht gaat om het zelf steeds meer willen hebben en niet delen met anderen. Onze huizen zijn vol met spullen en voedsel waar met gemak het woordje ‘teveel’ voor geplaatst kan worden. De zonde luiheid of onverschilligheid is een volledig in zichzelf zijn zonder oog te hebben voor de ander. We gaan rustig op vakantie naar landen als Italië, Griekenland en Turkije, landen die als eerste te maken hebben met de toestromende asielzoekers. We kunnen zelfs op de stranden zonnebaden waar vluchtelingen aankomen. Hoogmoed weegt de waarde van mensen en dingen om ons heen en werpt weg wie of wat in eigen ogen geen waarde heeft. Het liefst kiezen we vluchtelingen die ons van nut zijn, die gaan werken (in beroepen die wij niet willen) of iets toevoegen aan onze maatschappij. Wie niet voldoet hoeven we niet. De zonde van de onmatigheid is een ongeremdheid die geen ruimte laat voor kwetsbare mensen. De lust gebruikt mannen, vrouwen en kinderen en maakt ze tot object. De woede zien we niet meer als zonde maar als een kracht om verandering te brengen. Woede is gericht op het behalen van eigen recht, het maakt dat we niet in staat zijn om anderen plek en ruimte te gunnen. Zo druk zijn we met het voeren van de eigen strijd. En als laatste de afgunst die ons op allerlei manieren toeschreeuwt dat het niet eerlijk is en ook wij recht hebben op de wijze van leven of bezittingen van anderen. Het niet kunnen accepteren dat er ongelijkheid is. Door onze afgunst duwen we mensen aan de kant van wie we vinden dat ze er niet bij horen.
Asielzoekers
Als westerse christenen zijn ook wij met deze hoofdzonden besmet. Zonden die in de kern allemaal gaan om opstand tegen God en hoe Hij wil dat wij leven. We zijn in die zin niet veel beter dan seculiere medelanders. De opvattingen over asielzoekers zijn onder christenen al even divers als van de rest van Nederland, van iedereen buiten houden tot zo ruimhartig mogelijk toelaten. Het voelt als een spagaat, de asielproblematiek. Graag zo barmhartig mogelijk ruimte willen bieden en tegelijkertijd ook grenzen stellen. Veel knappe koppen hebben zich daar al over gebogen. Hoe recht te doen aan de asielzoekers die terecht asiel zoeken en tegelijkertijd recht doen aan hen die niet kunnen blijven?
Zonden en leegte
Twee onderwerpen hebben mijn interesse deze periode. Het ene is de val van het kabinet over het asielvraagstuk, het andere is het boek van psychiater Esther van Fenema ‘Het verlaten individu. Waarom voelen we ons zo leeg?’ Het boek gaat over de leegte die doorgeslagen individualisme ons brengt en het asielvraagstuk gaat over het zien van de ander in zijn nood.
Leegte
Van Fenema bespreekt in haar boek het huidige individualisme door de zeven hoofdzonden langs te gaan: hoogmoed, luiheid, hebzucht, onmatigheid, lust, woede en afgunst. Ze voegt er nog een achtste aan toe, de leegte. Op zichzelf merkwaardig om dit als zonde te benoemen, niet alleen omdat ze leegte bij een aantal zonden als gevolg noemt. Ook omdat de zeven hoofdzonden dingen of emoties zijn die je doet of uit, maar leegte is niets. Hoe doe je dat, leeg zijn? Ik houd daarom de lijn aan dat leegte een gevolg van zonden is. Het maakt het niet minder ernstig, want leegte gaat over dood zijn, over wel bestaan, maar er niet zijn, geen ziel hebben, zoals de dorre doodsbeenderen in Ezechiël 37 zonder levendmakende Geest waren.
Diagnose
Het mooie van het boek is dat Van Fenema via de hoofdzonden naar de samenleving kijkt. Voor mij als christelijke lezer ligt er direct de lijn van mijn relatie met God die beschadigd is door mijn zonde en het besef hoezeer ik vergeving door de gekruisigde Christus nodig heb. Dat is voor Van Fenema niet waar het om gaat, want getuige een interview in het Nederlands Dagblad en het Reformatorisch Dagblad, resp. maart en oktober 2022, gelooft ze niet in God. Ze wil een diagnose stellen van wat er aan de hand is in Nederland, in de westerse wereld. Haar diagnose is dat de westerse mens zich steeds meer heeft losgezongen van God, de gemeenschap, van kaders en regels en beland is in een individualisme dat op allerlei manieren beschadigend is.
Val
Op vrijdag 7 juli viel het kabinet en een paar dagen later deelde de premier mee dat hij zou stoppen in de politiek. De aanleiding voor de val was de gezinshereniging van toegelaten asielzoekers. VVD en CDA stonden daarin tegenover D66 en ChristenUnie. De berichten volgend is de vaker gehoorde analyse dat het niet toevallig is dat de asielkwestie het struikelblok is, maar dat dit onderwerp bewust gekozen is als breekpunt. Het had met andere woorden net zo goed de stikstofcrisis kunnen zijn, de toeslagenaffaire, de aardbevingen in Groningen of welk heikel onderwerp ook. Mocht dit kloppen dan geeft het te denken dat gekozen is voor de migratiekwestie. In zekere zin is er dan een veilig onderwerp gekozen om het kabinet te laten vallen. Veilig omdat asielzoekers mensen zijn die wij niet kennen. Ze behoren/behoorden niet tot onze bevolking, zijn hier niet geboren, komen uit landen die verder weg liggen, vaak buiten de Europese Unie. Ze zijn gemakkelijk weg te zetten als groep zonder gezicht. Het gaat niet over je buurman, familielid of collega.
Hoofdzonden
Daarnaar kijkend hebben beide onderwerpen, het individualisme zoals beschreven in het boek en het omgaan met asielzoekers, veel meer met elkaar gemeen dan op het eerste gezicht lijkt.
Om dat duidelijk te maken kijk ik net als Van Fenema door de bril van de hoofdzonden naar de asielkwestie. De zonde hebzucht gaat om het zelf steeds meer willen hebben en niet delen met anderen. Onze huizen zijn vol met spullen en voedsel waar met gemak het woordje ‘teveel’ voor geplaatst kan worden. De zonde luiheid of onverschilligheid is een volledig in zichzelf zijn zonder oog te hebben voor de ander. We gaan rustig op vakantie naar landen als Italië, Griekenland en Turkije, landen die als eerste te maken hebben met de toestromende asielzoekers. We kunnen zelfs op de stranden zonnebaden waar vluchtelingen aankomen. Hoogmoed weegt de waarde van mensen en dingen om ons heen en werpt weg wie of wat in eigen ogen geen waarde heeft. Het liefst kiezen we vluchtelingen die ons van nut zijn, die gaan werken (in beroepen die wij niet willen) of iets toevoegen aan onze maatschappij. Wie niet voldoet hoeven we niet. De zonde van de onmatigheid is een ongeremdheid die geen ruimte laat voor kwetsbare mensen. De lust gebruikt mannen, vrouwen en kinderen en maakt ze tot object. De woede zien we niet meer als zonde maar als een kracht om verandering te brengen. Woede is gericht op het behalen van eigen recht, het maakt dat we niet in staat zijn om anderen plek en ruimte te gunnen. Zo druk zijn we met het voeren van de eigen strijd. En als laatste de afgunst die ons op allerlei manieren toeschreeuwt dat het niet eerlijk is en ook wij recht hebben op de wijze van leven of bezittingen van anderen. Het niet kunnen accepteren dat er ongelijkheid is. Door onze afgunst duwen we mensen aan de kant van wie we vinden dat ze er niet bij horen.
Asielzoekers
Als westerse christenen zijn ook wij met deze hoofdzonden besmet. Zonden die in de kern allemaal gaan om opstand tegen God en hoe Hij wil dat wij leven. We zijn in die zin niet veel beter dan seculiere medelanders. De opvattingen over asielzoekers zijn onder christenen al even divers als van de rest van Nederland, van iedereen buiten houden tot zo ruimhartig mogelijk toelaten. Het voelt als een spagaat, de asielproblematiek. Graag zo barmhartig mogelijk ruimte willen bieden en tegelijkertijd ook grenzen stellen. Veel knappe koppen hebben zich daar al over gebogen. Hoe recht te doen aan de asielzoekers die terecht asiel zoeken en tegelijkertijd recht doen aan hen die niet kunnen blijven?
Medicijn
Tegen de leegte die zonde brengt is er maar een medicijn, Christus kennen en gevuld zijn met Zijn Geest. Een Geest die reinigt van zonden en ruimte schept naar God en naar elkaar, om in die ruimte Hem te dienen. Naar Micha 6:8: Weet je wat de HEER van je wil? Hoe doe je dagelijks recht in je handelen en spreken? Hoe ben je trouw en ga je nederig de weg van je God?
Tegen de leegte die zonde brengt is er maar een medicijn, Christus kennen en gevuld zijn met Zijn Geest. Een Geest die reinigt van zonden en ruimte schept naar God en naar elkaar, om in die ruimte Hem te dienen. Naar Micha 6:8: Weet je wat de HEER van je wil? Hoe doe je dagelijks recht in je handelen en spreken? Hoe ben je trouw en ga je nederig de weg van je God?
