Dienen in de kerk
In deze serie vertellen CGK-leden over de manier waarop zij een steentje bijdragen in hun gemeente. Wat maakt hun taak zo mooi, en wat drijft hen? Vandaag deel 14: Dorothé van Loon en Christien Kolijn uit Breda.
Als vertrouwenspersonen heb je elkaar nodig. Om te sparren, om elkaar te motiveren en te steunen. Een gesprek met vertrouwenspersonen gebeurt dan ook met twee van hen: Dorothé van Loon (50) en Christien Kolijn (40) van respectievelijk de CGK en NGK van Breda, twee kleine gemeenten.
“Een andere reden voor de samenwerking is”, zegt Dorothé, “dat je in een kleine gemeente veel rollen hebt en iedereen elkaar kent. Mensen kunnen denken: moet ik me bij haar melden, die ook secretaris is van de kerkenraad? In zo’n geval kunnen zij Christien benaderen en andersom. We steunen elkaar ook door taken onderling te verdelen. Daarbij is het heel waardevol om dit werk samen te doen.”
De taak van ‘interne vertrouwenspersoon voor seksueel misbruik in kerkelijke relaties’, voor het gemak afgekort tot IVP, heeft Dorothé in coronatijd overgenomen van een gemeentelid dat nog maar kort tot hun gemeente behoorde. In het dagelijks leven werkt zij twintig uur per week als ambulant thuisbegeleider en komt daardoor regelmatig met allerlei problemen in aanraking. Christien werkt als arts in de ouderenzorg en is sinds 2014 vertrouwenspersoon. Zij werd destijds door haar kerkenraad gevraagd toen het Steunpunt Meldpunt Misbruik werd ingesteld.
Wat houdt IVP zijn zoal in?
Dorothé: “Via het gezamenlijke weekbericht van onze gemeentes vragen we regelmatig aandacht voor seksueel misbruik. We proberen aan te sluiten bij de actualiteit, zoals toen openbaar kwam wat op dit gebied bij The Voice of Holland achter de schermen gebeurde. We hebben ook een kinderboekje beschikbaar: Nee is oké. Jaarlijks bezoeken we de kerkenraad, waar we verslag doen van wat we hebben gedaan en we vertellen onze plannen. Ik ben in coronatijd gestart, wat lastig was, maar daarna heb ik op een gemeenteavond verteld over het meldpunt. In september gaan we starten met Verklaringen Omtrent het Gedrag (VOG). In beide gemeenten is ook een kerkdienst georganiseerd naar aanleiding van de geschiedenis van Tamar, die verkracht werd door haar broer Amnon.”
Christien: “Bij een melding van minderjarigen adviseer je altijd professionele hulpverlening. ‘Misbruik binnen kerkelijke relaties’ wordt door ons breed opgevat. Zou iemand bijvoorbeeld een situatie van seksueel misbruik op het werk melden, dan kun je steunen in verdere stappen. Die kunnen uiteenlopen van een advies tot meegaan naar een gesprek met de pleger of adviseren om professionele hulp te zoeken.”
Dorothé: “We geven advies, proberen preventief bezig te zijn en helpend waar nodig. Daarnaast proberen we bewustwording te creëren. In een kleine gemeente ga je vaak alleen op huisbezoek, maar een alleenstaande twintiger vindt dat misschien best lastig. Met z’n tweeën gaan kan echter weer als nog bedreigender worden ervaren. Denk in zo’n geval breder, zoals de ouderling die mij vertelde dat hij een jonge vrouw daarom zelf te eten had gevraagd bij hem en zijn vrouw thuis. Je kunt ook afspreken in de kerk of samen gaan wandelen.”
Noodzakelijk werk
“Of onze taak noodzakelijk is? Zeker! Een kerk kwam landelijk in het nieuws met seksueel misbruik in de crèche tijdens de dienst. Dit illustreert dat aandacht voor seksueel misbruik nodig is. Soms zeggen mensen: ‘In de kerk hoeven we toch geen personen hiervoor te hebben? Kom op, we zijn het gezin van God!’ Wij beginnen dan met dat nieuwsbericht om te laten zien dat dit dus helaas ook binnen de kerkelijke gemeente nodig is.
‘Soms zeggen mensen: “In de kerk hoeven we toch geen personen hiervoor te hebben? Kom op, we zijn het gezin van God!”
We merken wel dat er nog veel terrein te ontginnen is, ook in het contact met IVP’ers binnen de regio. Het is hard werken om dit thema op de kaart te zetten.”
Hoe zag de thematische dienst eruit, die jullie in beide kerken organiseerden?
Christien: “Omdat allebei de gemeenten vacant zijn, ging in de NGK een preeklezer voor en in de CGK de kerkelijk werker. Een preek van dominee J. Sytsma diende hiervoor als basis.”
Dorothé: “Vooraf hielden we in elkaars gemeente een praatje waarom deze dienst werd gehouden. Tijdens het kindermoment zijn we ieder in onze eigen gemeente in gesprek gegaan over wat wel en niet normaal is in de omgang met elkaar. Na de dienst waren we bij het koffiedrinken. Daar hoorden we veel positieve reacties, ook van enkele vakantiegangers, die zeiden: ‘Jullie moeten met dit verhaal de boer op, het land in, dit moet je op veel meer plekken organiseren.’ De organisatie van deze dienst gaf ons echt een boost. Je bent met zoveel bezig, zoals met de liturgie waarvoor we een speciaal lied, dat niet in een bundel stond, hebben laten instuderen door enkele leden. En al kwam er van jonge kinderen niet zoveel reactie, het zaadje is wel geplant.”
Welke mensen zouden jullie zoeken als IVP’ers?
Christien: “In principe kan iedereen die goed kan luisteren dit, maar vaak zijn het zorgverleners, net als wij, dat is toch wel handig. En altijd ten minste één vrouw, al is het wel goed om bij een wat groter aantal ook een man te hebben. Met name in de christelijk-gereformeerde kerken ervaren wij een mannencultuur. Wij denken dat je vrouwen nodig hebt om dit onderwerp op de kaart te zetten. Dat gaat de mannen niet lukken.”
Dorothé: “Wij hebben veel gehad aan de IVP-training van de Cursus Meldpunt Misbruik. Daar leer je ook de risico’s van een gemeente in kaart te brengen. Waar zitten mogelijke gevaren? In Breda hebben wij te maken met een AZC. Asielzoekers worden opgehaald en we houden internationale diensten. Dat is heel kwetsbaar, daarvan moet je jezelf bewust zijn. Je scant als het ware je gemeente en kunt inspelen op wat in jouw gemeente nodig is. Dat is leerzaam. Een gevaar is bijvoorbeeld een crèche met een dichte deur. Ons advies is daar altijd een raam in te doen. Dan krijg je reacties als: ‘Maar die zaal wordt toch ook voor privé-dingen gebruikt, er kunnen toch niet overal ramen in?’ Dit is echter wel een voorbeeld van een simpele oplossing om dingen te voorkomen als het zogenaamde vierogenprincipe niet of moeilijk realiseerbaar is. In een kleine gemeente kost het immers vaak al veel moeite om twee ogen voor elkaar te krijgen.”
Christien en Dorothé proberen allebei op verschillende momenten het onderwerp seksueel misbruik op de kaart te zetten: via gemeenteavonden, kringen en op kerkenraadsvergaderingen, want: “Het is nog niet standaard om in een gemeente hiervoor aandacht te hebben.”
