In deze serie artikelen bekijken we verschillende jongeren in de Bijbel. Wat zegt de Bijbel over hun leven als jongere? Hoe werkt de Heere met en door deze jongeren? En wat zeggen deze Bijbelse jongeren ons vandaag de dag? Vandaag deel 5: Jeremia.
Dat kan ik niet. Daar ben ik niet geschikt voor. Hoe je naar jezelf kijkt en hoe je jezelf ziet kan bepalen hoe je in het leven staat. Invloeden en druk van buitenaf kunnen het zelfbeeld ernstig beïnvloeden. Een negatief zelfbeeld kan zorgen voor mentale problemen. Jeremia had het niet hoog op van zichzelf. In zijn leven kent hij mentale problemen. Maar hij laat zich leiden door het beeld dat God van hem heeft.
Zelfbeeld
Nederlandse jongeren, zo is gebleken uit verschillende onderzoeken, behoren tot de gelukkigste jongeren van de wereld. Ze beseffen dat ze het in hun leven relatief goed hebben. Ze leven in een welvarende maatschappij met allerlei kansen en mogelijkheden. Maar aan deze welvaart zit ook een keerzijde. In Jeugdtrends 2024 (een onderzoek naar trend onder jongeren van onder andere Kerkpunt) komt naar voren dat onze welvaart jongeren onder druk zet. Jongeren ervaren druk om te presteren. Dit heeft mentale problemen als gevolg. Je moet succesvol zijn, het beste uit je leven halen. Wanneer dit niet lukt ontstaat het gevoel van falen. Dan is het je eigen schuld. Mentale problemen zoals somberheid, eenzaamheid en angst komen steeds vaker voor. De torenhoge wachtlijsten in de GGZ zijn daar het bewijs van. Er is vandaag de dag gelukkig wel meer openheid over mentale problemen bij jongeren. Het is goed wanneer je hulp zoekt. Dit biedt ook voor de kerk kansen om erover in gesprek te gaan. Om beschikbaar te zijn voor vragen en verhalen van jongeren die het even niet meer zien zitten en hen te laten weten bij Wie ze terecht kunnen. Vanwege de heftige boodschap die de profeet Jeremia namens God moest brengen lijdt hij zowel fysiek als mentaal onder de profetische taak die God hem heeft gegeven. Hij schrijft hier heel open over zijn emoties en mentale toestand.
Jeremia’s roeping
In het eerste hoofdstuk van Jeremia lezen we hoe de HEERE Jeremia roept tot profeet. Jeremia is de zoon van een zekere Hilkia, afkomstig uit een priestergeslacht uit Anathot. Anathot lag ten noordoosten van Jeruzalem en was één van de vier priestersteden die tot het stamgebied van Benjamin behoorde. Op jonge leeftijd komt het woord van de HEERE tot Jeremia. Voordat Jeremia geboren was heeft de HEERE hem al geheiligd. De HEERE heeft Jeremia apart gezet om Zijn woord te verkondigen. Jeremia moet profeet van de Allerhoogste zijn. Over de leeftijd van Jeremia op het moment dat God hem roept valt niets met zekerheid te zeggen. Jeremia zegt dat hij nog maar een jongen is. Dat betekent dat hij nog niet volwassen is en nog afhankelijk van zijn ouders. Ondanks zijn jonge leeftijd is Jeremia zich ervan bewust dat God tot hem spreekt. In zijn antwoord zegt hij; “Ach Heere HEERE (Adonai JHWH).” Door beide namen te noemen belijdt Jeremia dat God Heere is. Hij regeert en Hij is volkomen betrouwbaar. Hij is de God van het verbond. Hij is God Zelf uit Wie, tot Wie en door Wie alle dingen zijn.
‘Het is belangrijk dat jongeren ook vandaag de stem van God herkennen, dat Gods woord gezag heeft in hun leven'
Jeremia herkent de stem van God. Het is belangrijk dat jongeren ook vandaag de stem van God herkennen. Dat Gods woord gezag heeft in hun leven. Dat is belangrijk in allerlei vraagstukken die vandaag de dag op hen afkomen. Wanneer de stem van de levende God niet meer gehoord wordt ontstaan er allerlei problemen in het verstaan en uitleggen van Zijn woord. Dan wordt de mens zelf norm in plaats van God en Zijn woord. Dit beïnvloedt jongeren vandaag de dag ook.
Jeremia’s antwoord
Jeremia komt heel onzeker over. Hij acht zichzelf niet in staat om deze taak op zich te nemen. Hij zegt dat hij niet kan spreken en nog maar een jongen is. Deze hoge roeping en verantwoordelijk zijn hem te zwaar. De woorden van Jeremia doen ons denken aan Mozes die op gelijke wijze bedenkingen had bij zijn roeping door de HEERE bij Horeb. Voor Mozes die al een oude man was het al een begrijpelijke reactie, des te meer voor de jonge Jeremia. De HEERE snoert Jeremia vervolgens meteen de mond. Jeremia moet niet zeggen dat hij maar een jongen is. De HEERE zal hem zenden waar hij moet gaan en hem zeggen wat hij moet spreken. Jeremia moet niet bang zijn. God zal met hem zijn om hem te redden. Uit het woordje ‘redden’ blijkt al dat Jeremia zal moeten lijden. Heeft Jeremia dan zelf niets in te brengen of te willen als God roept? God laat Jeremia spreken. Hij mag zijn beklag doen en vragen stellen. Maar daar stopt het ook. De HEERE buigt het hart van Jeremia en maakt hem gehoorzaam. Jeremia heeft niet zelf de HEERE gezocht. De HEERE heeft hem Zelf bekwaam gemaakt en kracht gegeven zijn taak als profeet op zich te nemen. Daar laat Jeremia zich uiteindelijk door leiden. Wij mogen onze jongeren leren dat ze met hun vragen en moeiten bij de HEERE terecht kunnen. Ook onze jongeren kunnen zich verzetten, omdat ze Gods weg niet begrijpen. Laat het ons gebed zijn dat de HEERE ook vandaag harten wil buigen en jongeren bekwaam wil maken en kracht wil geven Hem gehoorzaam te zijn. Zo wordt duidelijk dat de HEERE met Zijn Heilige Geest in het leven van Jeremia werkzaam is.
De tijd van Jeremia
Jeremia wordt door de HEERE geroepen in het dertiende jaar van de regering van koning Josia (ca. 628/627 voor Chr.). Josia, de kleinzoon van de Judese koning Manasse die deed wat goed was in de ogen van de HEERE. Josia probeerde Juda en Jeruzalem te reinigen van haar afgoderij. Onder zijn leiding vond er een reformatie plaats. Deze reformatie was een zegen tijdens het leven van Josia, maar de vroomheid hield na zijn dood geen stand. Juda en Jeruzalem vielen terug in afgoderij en het volk was rijp voor Gods oordeel. Jeremia was profeet onder drie koningen: Josia, Jojakim en Zedekia. Onder deze laatste koning werd Jeruzalem in ballingschap gevoerd. Jeremia bevindt zich op de overgang van het Assyrische naar het Babylonische rijk. Terwijl Juda leunde op Egypte of Assyrië rukt koning Nebukadnessar van Babel vanuit het noorden op. Hij zal een einde maken aan het Assyrische rijk. Jeremia moet het volk nog eenmaal oproepen om terug te keren tot de HEERE. Hij waarschuwt hen tegen het dreigende onheil dat vanuit het noorden op hen afkomt. De boodschap die hij brengt wordt hem niet in dank afgenomen. We zien een tweestrijd bij Jeremia. Aan de ene kant is er de liefde voor het volk en aan de andere kant het woord van God. Jeremia buigt voor Zijn grootheid en heiligheid. Hij is zich ervan bewust dat hij namens de HEERE spreekt. Toch botst Gods boodschap met het rechtvaardigheidsgevoel van Jeremia. Hoe kan God de weg van de goddeloze zo voorspoedig laten zijn? De mensen staan Jeremia naar het leven. Jeremia begrijpt God niet.
‘Neem als gemeente de verantwoordelijkheid voor jongeren, dat is immers bij de doop beloofd’
Als jongere in deze tijd kan het zijn dat je God niet begrijpt. Het is onrustig op het wereldtoneel. De toekomst is onzeker. Zal er oorlog komen en worden wij daarin betrokken? Wat zal dit beteken voor onze toekomst? De wereldgelijkvormigheid en moderne afgoderij nemen toe. De Heere wordt steeds minder gediend en de boodschap van het evangelie legt men naast zich neer. Het is belangrijk dat jongeren met hun vragen komen. Dat ze op de Heere gewezen worden Die over alle dingen regeert. Daar hoort ook Zijn oordeel bij.
Jeremia moet de profeet zijn die Gods oordeel aankondigt. Hij is geroepen om weg te rukken en af te breken, om te vernielen en omver te halen. Hij zal meemaken dat Juda en Jeruzalem verwoest en weggevoerd worden. Nebukadnessar stelt hem voor de keus; in ballingschap gaan of in Juda blijven. Hij kiest om te blijven. Hoewel de valse profeten roepen dat er vrede komt profeteert Jeremia dat de enige weg overgave is. De ballingschap is een straf van de HEERE. Een straf waar ook een einde zal komen. Jeremia mag ook bouwen en planten. Hij mag ook profeteren over verlossing.
Jeremia’s lijden
In de veertig jaar dat Jeremia in dienst van de HEERE als profeet werkt heeft hij zeer veel te lijden. Het is ook niet verwonderlijk dat Jeremia wel de depressieve profeet wordt genoemd. Er zijn momenten in zijn leven dat hij het niet meer ziet zitten. Leven onder voortdurende druk van het verkondigen van Gods woord en geen respons vinden op zijn boodschap. De tegenstand maakt hem depressief. Het meest duidelijk wordt dit wanneer Jeremia de dag van zijn geboorte vervloekt (Jer. 20:14). Maar dat is niet het enige. Jeremia wordt beschimpt en bespot, hij spreekt over langdurig lijden, hij wordt belaagd en in een put gegooid. Daarnaast was er de eenzaamheid. Hoewel Baruch trouw aan zijn zijde als secretaris met hem optrekt heeft de HEERE Jeremia verboden om te trouwen en kinderen te krijgen (en is hij bekend met eenzaamheid) om hem te sparen bij het oordeel en onheil dat nadert. Het oordeel over Juda en Jeruzalem, het volk van God, gaat Jeremia aan het hart.
De profeet Jeremia roept herkenning op bij jongeren vandaag de dag. De druk waaronder zij moeten presteren. De tegenwerking wanneer je niet aan de verwachtingen van de maatschappij voldoet. De eenzaamheid die er is. Het digitale netwerk van jongeren neemt toe. Er zijn tal van mogelijkheden online om met anderen te communiceren. Er wordt regelmatig gebruik gemaakt van datingapps. Maar online wordt de diepgang in vriendschappen gemist. Jongeren verlangen naar echte vrienden. Ook als het gaat om de geloofsidentiteit. Verder worden jongeren ook belaagd en beschimpt, veelal via online kanalen. Laster via nepnieuws en nepberichten zijn snel gepost. Dreigementen en afpersing onder jongeren is niet vreemd met alle mentale gevolgen van dien. Het is belangrijk dat jongeren zich gehoord weten. Dat er naar hen wordt geluisterd en dat je beschikbaar voor ze bent. Openheid over mentale problemen in kerk en samenleving biedt jongeren de ruimte om erover te praten. Zorg daarom voor open oren en ogen in de gemeente. Informeer op vereniging of op huisbezoek actief naar kinderen en jongeren. Neem als gemeente de verantwoordelijkheid voor jongeren, dat is immers bij de doop beloofd.
Ontplooien
Jeremia had geen positief zelfbeeld. Dit werd van allerlei kanten gevoed. Alleen God zag wie Jeremia daadwerkelijk was en Hij wil hem inschakelen in Zijn dienst. Veel jongeren passen hun zelfbeeld aan op wat er dagelijks op de sociale platforms gezegd wordt. Ze laten zich leiden door foto’s en denkbeelden over hoe de mens eruit moet zien en wie hij of zij moet zijn. Daarbij ligt de lat enorm hoog en worden er veel eisen gesteld. Laten we jongeren erop wijzen wie ze mogen zijn in Christus. God wil jongeren gebruiken zoals ze echt zijn. Hij wil ze bekwaam maken om hun gaven en talenten in te zetten in Zijn dienst. Het vraagt van de jongeren een voortdurend wikken en wegen naar wie ze zullen luisteren. Daarbij is de aantrekkingskracht van de maatschappij zeer sterk. Maar de stem van God is sterker. Wat is het belangrijk dat jongeren die stem blijven horen. Dat alle andere stemmen die hun leven binnenkomen zwijgen. Laat ze maar komen met hun vragen en gedachten. Wanneer God spreekt en Zijn stem wordt gehoord en erkent, dan zal Hij ook het hart buigen en met Zijn Heilige Geest in hun leven gaan werken. Zo dat jongeren zich steeds meer gaan ontplooien om aan Christus’ beeld gelijk te worden. Een veel voorkomende uitspraak van jongeren is: ‘je mag toch komen zoals je bent?!’ Dat mag, zolang je maar niet blijft wie je bent! Van nature zeggen de mensen: ‘ik kan niet en ik wil niet.’ Zondige mensen die vijanden van God zijn. Laten we bidden om verandering voor onze jongeren en onszelf. Dat we steeds meer worden als de Heere Jezus Christus, Zijn beeld gelijk.
